با آغاز نهضت مشروطیت، مقننین با تصویب قوانین کیفری از یک سو در تلاش برای اقتباس از حقوق کیفری اروپا بودند و از سوی دیگر، مراقب عدم مغایرت این قوانین با احکام فقهی طبق نظر فقها بودند. در عین حال، جلب نظر فقها مبنی بر سازگاری قوانین نوین با فقه برای آنان از اهمیت بسیار برخوردار بود. پرسش مطرح در خصوص مجازات های این دوران همچون «مقررات دستورالعمل نظمیه» که معروف به «کتابچه قانونی کنت» است، این است که نخست، چه گفتمان هایی در متن کیفرهای این دوره حاضر بوده و دوم، کدام یک از این گفتمان ها، گفتمان غالب است. مسیله اصلی پژوهش، تبیین نقش و تاثیر گفتمان های حاضر در متن تحولات کیفر در قانون کنت است. در این مقاله با استفاده از روش کیفی تحلیل گفتمان پدام به تحلیل گفتمانی کیفر «مقررات دستورالعمل نظمیه» کنت پرداخته شده است. یافته های مقاله بیانگر حضور سه گفتمان «مدرنیسم کیفری»، «سنت کیفری سلطنتی» و «سنت کیفری شرعی» در متن تحولات کیفری این عصر است. البته گفتمان غالب بر تحولات کیفر در این عصر، گفتمان «مدرنیسم کیفری» است که به دلیل نفوذ گفتمان های سنتی شرعی و سلطنتی و همچنین بدبینی به مساوات و حریت، عقیم مانده است. تمایز مولفه های اصلی این سه گفتمان از یکدیگر به این نحو است که مولفه های اصلی گفتمان «مدرنیسم کیفری»، دموکراتیک شدن، علمی شدن، بازپروری و فایده مندی کیفری است. همچنین مولفه اصلی گفتمان «سنت کیفری شرعی»، اخلاق گرایی کیفری است و مولفه های اصلی گفتمان «سنت کیفری سلطنتی» هم نابرابری افراد در برابر کیفر و غیر دموکراتیک بودن کیفر است.

سیاست جنایی یکی از مهم ترین شاخه های علوم جنایی است که در گذر زمان مفهومی کامل و جامع تر نسبت به قبل، از آن ارایه شده است. سیاست جنایی هر کشوری را باید در چرخه جنایی آن جست وجو نمود که ناظر بر سه مرحله ارزش گذاری تقنینی، تعدی به ارزش ها و در مرحله آخر واکنش جامعه در قبال ناقضان قوانین کیفری است. هدف این مقاله، تبیین راهبردهای سیاست گذاری در گفتمان قانون کنت بر اساس مطالعات سیاست جنایی امروزی است. مقاله حاضر بر اساس روش توصیفی و تحلیلی و با مرور کتابچه قانون کنت، بر پایه منابع کتابخانه ای نگاشته شده است. نتایج ملاحظه مقام ها و ابزارهای سیاست گذاری در مواد 58 گانه این قانون نامه حاکی از این است که پلیس نقشی تمام عیار و سرکوبگرانه داشته است؛ چرا که سیاست جنایی آن قانون نامه برگرفته از نظام حقوقی رومی ژرمنی بوده و لذا به مثابه آیین دادرسی کیفری امروزی که تمام اعمال و فعالیت های پلیس زیر نظر مقام قضایی است، اختیارات پلیس محدود نبوده است. بر اساس یافته های این تحقیق، راهبردهای پیشگیرانه و حمایتی در گفتمان سیاست جنایی کنت به ندرت مطرح بوده و تدابیر سرکوبگرانه در اندیشه وی جایگاه مهمی داشته است. پرواضح است که حکومت وقت هم پادشاهی بوده و کل نظارت ها به طور مستقل با شخص پادشاه بوده است.

1در این مقاله شبهه خدا به مثابه امر تاریخی به شیوه تحلیلی-توصیفی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای مورد نقادی قرار گرفته است. شبهه کنت در مورد خدا مبتنی بر نظریه اندیشه ورزی سه مرحله ای است؛ که بر پایه آن بشر ابتدا الهی می اندیشد و سپس به سراغ فلسفه و سرانجام به دنبال علم می رود. آگوست کنت بر پایه شواهدی مانند استقراء، شهود و ضروت منطقی به این جمع بندی می رسد که این قانون بر اندیشه بشر حاکم است و اکنون جوامع انسانی به مرحله علمی یعنی آخرین مرحله از مراحل تطور اندیشه بشر رسیده است و بدین ترتیب خدا که در دوره ربانی یک اصل محوری بود اکنون به عنوان یک امر تاریخی به حاشیه رانده شده است. از آنجا که این شبهه مبتنی بر قانون مراحل سه گانه است، تلاش شد که این قانون را از چشم اندازهای متفاوت مورد نقادی قرار دهیم. در فرایند نقد شواهد مورد استناد از جمله استقراء، شهود و ضرورت منطقی مورد نقادی قرار گرفت. با نقادی قانون مراحل سه گانه ضعف شبهه خدا به مثابه یک امر تاریخی آشکار گردید.

جمعیت طوایف مختلف بلوچستان در سال 1292 هجری قمری در زمان ناصرالدین شاه قاجار (دوران سلطنت 1264-1313 ﮬ - ق) در تهران اداره مخصوصی جهت رسیدگی به امور عشایر تشکیل شد. از سال تاسیس این اداره آگاه نیستیم ولی از سال 1290 ﮬ - ق اطلاعاتی در دست است که می توان بر اساس آنها وجود چنین اداره ای، قبل از سال مذکور را محتمل دانست زیرا از سال های 1290 و 1291 ﮬ - ق دو سال نامه رسمی حکومتی با مشخصات زیر وجود دارد که جمعیت عشایری ایران در آن جا چنین ثبت شده است: 1- سال نامه دولت علیه ایران: 1290 ﮬ - ق - جمعیت ایران 23 کرور و شصت هزار نفر، 11.560.000 نفر، 100%. - جمعیت بادیه نشین [عشایر] 10 کرور، 5.000.000 نفر، 43.2%. 2- سال نامه دولت علیه ایران: 1291 ﮬ - ق - شماره نفوس ممالک محروسه ایران، 24 کرور، 12.000.000 نفر، 100%. - عشایر، قبایل، اعراب و بادیه نشین، 9 کرور و 184 هزار نفر، 4.684.000 نفر، 39%. آمار جمعیتی سال نامه های مذکور نشان دهنده این واقعیت است که سازمانی دولتی از تحولات جمعیتی کشور به خوبی آگاه بوده و جهت جمع آوری مالیات سالیانه از گروه های مختلف جامعه، فهرستی از اقشار مناطق را در دست داشته که ریز خرج و دخل مملکتی در آن منعکس بوده است. در این کتابچه ها صورت مستمری بگیران و مالیات دهندگان دقیقا نوشته می شده است ...

همه کسانی که که در مورد ایران کنونی مطالعه می کنند بر اهمیت آثار ادبی کنت گوبینو (1816-1882) واقفند. این آثار همیشه مورد توجه افراد با ذوق بوده و برعکس مورد تحقیر کسانی قرار گرفته است که به دلایل ایدئولوژیکی از شناخت آن امتناع می ورزند. ارتباط ویژه ای که بین او و هم عصرمسن ترش، ریشار واگنر (1813-1883) وجود دارد را نیز نباید نادیده گرفت. پس از روابط مجدد بین ایران و فرانسه که در پی توافقات صلح در پاریس صورت گرفت و شکست روسیه در کریمه و بیشتر شدن اشتهای فرانسوی ها و انگلیسی ها را در اوراسیا به علت رانده شدن قدرت مسیحی اورتودوکس از مدیترانه تایید می کرد، کنت گوبینو که در آنوقت سفیر بود، نه تنها ایران آن زمان را به هم وطنانش نشان داد بلکه آنچه را که نتیجه مشاهداتش بود در کتاب نوول های آسیایی اش آورد. در این کتاب، روح ایرانی نشان داده شده و کنت گوبینو همچون خالق یا مجسمه سازی متبحر، روح ایرانی-فرانسوی را ساخته است.

از جمله مباحثی که در چند قرن اخیر مورد توجه بسیاری قرار گرفته است، مطالعه و بررسی دین، مسائل مربوط به آن و تلاش برای شناخت ابعاد مختلف آن بوده است. این مقاله به روش توصیفی تحلیلی به بررسی روش شناسی مطالعات دینی ویلفرد کنت ول اسمیت، از دین پژوهان معاصر، می پردازد. از دیدگاه اسمیت یک محقق در مطالعات دینی نباید خود را به یک روش خاص محدود کند. ویژگی های رویکرد اسمیت در مطالعات دینی عبارتند از: شخص گرایی، موضوع محوری و پرهیز از تأکید بیش از حد بر روش، کثرت گرایی روشی، تأکید بر رویکرد مبتنی بر گفتگو و روش پرسش از افراد دین دار. نقاط قوت اسمیت در این باره تمرکز بر موضوع به جای روش، پرهیز از حصرگرایی روشی و تأکید بر رویکرد مبتنی بر گفتگوی بین دین داران است. نقدهای وارد به دیدگاه اسمیت در مباحث فروکاهش دین، نسبیت معرفت شناختی، کثرت گرایی دینی و تساهل و تسامح مطلق مطرح می شود.

یکی از مسائل مهم دین پژوهی، مساله تنوع دینی است که امروزه اهمیت زیادی دارد. در این پژوهش، دیدگاه کنت ول اسمیت، یکی از برجسته ترین دین پژوهان معاصر، درباره مساله تنوع دینی بررسی شده است. این بررسی با استفاده از روش تحلیلی تبیینی و با مراجعه به آثار وی انجام شده است. به نظر اسمیت، دین پژوهی، بررسی معنای ظواهر دین در نظر باورمندان به آن، بررسی ایمان در قلب انسان ها و مطالعه اشخاص است، نه مطالعه داده ها. او معتقد است باید به جای واژه دین از مفاهیم ایمان و سنت انباشته استفاده کرد. ایمان، پاسخ شخصی انسان به امر متعالی است که مشاهده نمی شود و متنوع است. سنت انباشته، صورت و تجلی ایمان است که مشاهده می شود و امری تاریخی و متنوع است. ایمان واحد است؛ اما از آنجا که ایمان هیچ شکلی ندارد، مگر زمانی که در شکل های خاصی ابراز شود، همواره متکثر و متنوع است. اسمیت به الهیات مسیحی کثرت گرایانه معتقد است و مخالف دیدگاه انحصارگرایی و شمول گرایی است. نجات از دیدگاه او با دلتنگی و عشق به خدا حاصل می شود که در قلب انسان هاست. حقانیت نیز در هر شخص با ایمان وجود دارد و دین حق متکثر است؛ درنتیجه، کنت ول اسمیت براساس تعریف خاص خود از دین، هم در حوزه حقانیت و هم در حوزه نجات، یک کثرت گرای دینی است. البته میراث دینی شخصی و ارتباط مستقیم او با پیروان ادیان مختلف بر تفکر کثرت گرایانه او موثر بوده است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.